Son birkaç yıldır oyun ekranlarındaki iki büyük yenilik, OLED ve mini-LED ekranlar oldu. Bu iki ekran türü, PC oyuncuları için oldukça kötü olan HDR durumunu dönüştürdü ve şimdi oyun monitörleri, dizüstü bilgisayarlar ve televizyonlarda OLED ve mini-LED seçenekler bulabilirsiniz.
Ancak bizim bakış açımıza göre, gerçekten en iyi oyun deneyimi için sadece tek seçenek var.
Her ne kadar mini-LED ve OLED, mükemmel HDR ile oyun deneyimini artırsa da, OLED hala mini-LED’e karşı büyük bir avantaja sahip ve bu avantaj, oyun oynarken tam anlamıyla ortaya çıkıyor.
Aralarındaki Fark
Öncelikle tanımla başlarsak, OLED, Organik Işıma Diyotları anlamına geliyor ve LED ise sadece Işıma Diyotları anlamına geliyor. Benzer gibi görünüyor, ancak fazlasıyla farklılar. LED’ler sadece ışık üretiyor; görülen rengi veya görüntüyü üretmiyorlar. Bunun yerine, LED’ler bir LCD’yi aydınlatıyor ve bu da gördüğünüz görüntüyü oluşturuyor. LED, doğası gereği bir görüntü teknolojisi değil, bir ışık teknolojisidir.
OLED, hem ışığı hem de görüntüyü sağlıyor. Arkada bir ışığı yok bunun yerine, her bir organik bileşen kendi ışığını oluşturuyor. Görüntü üreticileri renkleri farklı yollarla üretiyor ve gerçekten de detaylı bir iş gözler önüne seriliyor. Bilinmesi gereken önemli şey, OLED’in ışığı ve rengi işlemesi diyebiliriz, anlayacağınız üzere LED ise sadece ışığı işliyor.
Bu, mini-LED’in tam anlamıyla ne yaptığına dair size bir ipucu verebilir. Bir LCD ekran ile, LED arka ışığı bir bölgelere bölünmüştür. Belki de tam ekranı aydınlatan büyük bir ışığınız var, ya da ekranı birkaç bölgeye bölen sekiz şerit LED’iniz var. Mini-LED’in avantajı, adından da anlaşılacağı gibi, fiziksel ışıkların daha küçük olmasından geliyor. Birkaç düzine LED yerine aynı alanı yüzlerce veya binlerce LED ile doldurabilirsiniz. Mini-LED’in etkilerini görebileceğiniz monitörlerden biri Cooler Master Tempest G27Q diyebiliriz.
Daha fazla bireysel LED ile ekran, ışığı yerel olarak kontrol edebilir. Daha karanlık alanlar daha az ışığa sahip olabilirken, daha parlak alanlar daha fazla ışığa sahip olabilir. Daha az bölge veya evrensel bir LED arka ışığı ile, kontratı kaybedersiniz. Arka ışık, ekrandaki içeriğe bakılmaksızın belirli bir parlaklıkta olmalıdır.
Mini-LED, OLED’in çok iyi yaptığı şeyi taklit etmeye çalışıyor. OLED’in arka ışığa ihtiyacı olmadığından, bölgeleri yok. Her piksel kendi ışığını yayıyor, bu nedenle ihtiyaç duyulan kadar parlak veya karanlık olabiliyor, hatta tamamen kapanabiliyor. Bu daha gelişmiş bir teknoloji, ancak şaşırtıcı bir şekilde mini-LED’den daha basit.
Bloom ve Bozulmalar
Mini-LED ve OLED’in teknik düzeyde nasıl farklılaştığını anlamak, onları kullanma deneyimini çok daha kolay anlamamıza yardımcı oluyor. Mini-LED’e karşı OLED’in karşılaştığı büyük sorunlardan biri “bloom” adı verilen bir şey. Bloom denilen şey bir tür bir ışıklandırma efektidir genellikle FPS oyunlarında kapalı olması önerilir.
Mini-LED ile her zaman LED’den daha fazla pikseliniz oluyor. Asus ROG Zephyrus M16’yı bir örnek olarak alalım. Bu dizüstü bilgisayar, 2560 x 1600 çözünürlüğe sahip bir mini-LED ekranına sahip ve 1,024 karartma bölgesi sunuyor. Biraz kafa yorarsanız her bölgenin yaklaşık 4,000 pikseli kapsadığını hızla keşfedebilirsiniz.
Bloom, bir şeyin bu karartma bölgelerinin sınırları içine düzgün bir şekilde sığmadığında ortaya çıkar. İllüstrasyon amaçlı olarak, toplamda 2,000 pikseli olan bir öğeye sahip olduğunuzu varsayalım. Bölge, hala 4,000 pikseli tamamen aydınlatmalıdır, bu da öğe etrafında bir hale oluşturur. Özellikle siyah bir arka plan üzerinde beyaz bir şey (örneğin, imleciniz) olduğunda bu çok fark edilir. Tüm karartma bölgeleri kapalıyken imlecinizin bulunduğu bölge hariç, bloom’un etkisini görebilirsiniz.
OLED HDR’yi biraz daha iyi yapsa bile hem mini LED hem de OLED olağanüstü bir HDR deneyimi sunar. Oyun oynamak için OLED’i övmemizin başka bir nedeni daha var.
Tepki Süresi
OLED’in muazzam tepki süreleri var. Muhtemelen bunu daha önce duymuşsunuzdur, ancak teknik düzeyde incelemeye değer. Tepki süresi, bir pikselin bir renkten diğerine geçişinin ne kadar sürdüğüdür. Genellikle bir griden diğerine geçiş yaparak (griden griye tepki süresi) statik bir şekilde ölçülür, ancak tepki süresinin sürekli olarak hareket ettiğini unutmamak önemlidir.
Daha düşük tepki süreleri, monitörün en azından sizin gözleriniz için daha hızlı olduğu anlamına gelmez. Bu, monitörün daha net olduğu anlamına gelir. Bir piksel bir renkten diğerine geçişleri daha hızlı tamamlayabilirse, halen geçiş yapan daha az karede daha az piksel elde edersiniz, bu da daha az lekelenmeye yol açar. Hareket bulanıklığını etkileyen başka faktörler de vardır; bunların başında çerçeve kalıcılığı gelir, ancak ekranınızda hızla hareket eden içerik varsa daha düşük yanıt süreleri yine de daha iyidir.
Bu bireysel ekrana bağlıdır. Bazı mini LED arka ışıklar daha hızlıyken diğerleri daha yavaştır. Pek çok mini LED ekran, yerel karartmanın neden olduğu ek gecikmeyi, fark etmeyeceğiniz kadar iyi bir şekilde karşılayabilir. Ne olursa olsun, bu OLED’in uğraşmadığı bir faktördür.
Mini Led’in Üstün Olduğu Kısım
Öncelikle fiyat gibi üzerinde durmadığımız önemli bir faktör var. Mini LED ekranlar genellikle OLED ekranlardan daha uygun fiyatlıdır. Yaklaşık bir yıl önce durum çok daha kötüydü; OLED’ler bazen iki katına yakın fiyatlara geliyordu. Artık OLED daha pahalı olsa bile aradaki fark çok daha küçük.
OLED için fazladan para biriktirmek, yalnızca kontrast ve HDR açısından değil, aynı zamanda tepki süresi açısından da daha iyi bir oyun deneyimi sağlayacaktır. Bu noktada fiyatlar yeterince yakın ve eğer bulabilirseniz OLED ekran için biraz daha fazla harcama yapmaya değer. 2024 Asus ROG Zephyrus G14 gibi oyun dizüstü bilgisayarlarında da daha fazla OLED ekran görüyoruz.
Ancak yalnızca mini LED ekran alacak bütçeniz varsa, pek de düşünmeyin. Sadece birkaç yıl önce gördüğümüz Sony InZone M9 gibi monitörlerle karşılaştırıldığında mini LED, ileriye doğru büyük bir adımdır. OLED oyun oynamak için daha iyi olabilir, ancak mini LED hala küresel karartmaya veya birkaç kenar aydınlatmalı karartma bölgesine sahip monitörlerden öndedir.
